Διάρκεια: 1 Ιουνίου-31 Οκτωβρίου 2010
Χώρος: Νοσοκομείο Σωτηρία, Αθήνα
Επιμέλεια: Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος
Συμμετέχοντες Καλλιτέχνες: Αγαθοπούλου Άρτεμις, Αγοργιανίτη Αθηνά, Αδάμης Μιχάλης, Αητινίδης Γιάννης, Αθανασίου Κατερίνα, Αλεξανδρίδου Σοφία, Αλιγιζάκη Μαριλένα, Αναστασιάδου Ράνια, Ανδρέου Κώστας, Αντωνόπουλος Άγγελος, Αρβανίτης Zαχαρίας, Αριστοτέλους Μαρία, Αργυρού Μιχάλης, Αυγητίδου Αγγελική, Βαλαβανίδης Γιάννης, Βαλσαμάκη Χρύσα, Βαρβέρη Έρση, Βικεντίου Τέλλος, Βλασταράς Βασίλης, Βλασταράς Φάνης, Βλατή Πολυάννα, Βούτος Χαράλαμπος, Βρεττός Καίσαρας, Γαβριήλ Παρασκευή, Γαΐτης Γιάννης, Γιαννακοπούλου Εύα, Γκουτζιούλη Κατερίνα, Γλύκα Μαρία, Γούλα Ευαγγελία, Γρηγοριάδου Σοφία, Δασκαλάκης-Λαιμός Εμμανουήλ, Δημακοπούλου Τζίνα, Δημοπούλου Κρήνη, Δημοπούλου Δήμητρα, Δημητρέας Βαγγέλης, Δίγκα Kλεοπάτρα, Δουργουνάκη Χρύσα, Ευαγγελίδου Όλγα, Ευσταθιάδη Αναστασία, Ευθυμίου Τζίμμης, Hλίας Χρήστος, Θεοδωρακάτου Μικαέλα, Θεοφίλης Χρήστος, Θεοδωρόπουλος Άγγελος, Iglesias Barrios Noemi, Ιγγλέση Μάριον, Ιωάννου Σταύρος, Καββαδία Μαριάννα, Κακλαμάνος Αλέξανδρος, Καλλέργη Φωτεινή, Καραθάνου Μαρία, Κατζουράκης Κυριάκος, Κατσιβελάκης Βασίλης, Καραμπελά Αθανασία, Καρβούνη Βικτωρία, Κάτκόβα Γιελένα Ανατολίεβνα, Kόγκα Ανθούλα-Κελαϊδής Βασίλης, Κεσσανλής Νίκος, Κιουπκιολής Αλέξανδρος, Kιουρτσόγλου Λευτέρης, Κλιάφα – Σάκκουλα Πέγκυ, Κονδύλη Μίνα, Κονταρίνη Κατερίνα, Κοταλακίδου Δέσποινα, Κοτσώνη Ελσα, Κουνέλης Γιάννης, Κράλλης Άγγελος, Κροντήρη Αφροδίτη, Κύρκου Ευδοκία, Κωστής (Τριανταφύλλου), Λιουδάκης Βαγγέλης, Λαλές Κώστας, Λουκίδης Λουκάς, Μάνθου Βερινία, Μark Rilène, Μήλιος Γιώργος, Μιχαλακοπούλου Αντιγόνη , Μπερούτσος Θανάσης, Μπορουτζή Στέλλα, Μπότσογλου Χρόνης, Μπουρίτη Αιμιλία, Μυλωνάκης Γιάννης, Νεοφύτου Γιάννα, Νησιρίου Δέσποινα, Νικολαΐδης Ανδρέας, Νικηφορακη Μαρια, Ξανθοπούλου Μυρτώ, Ομάδα Δημιουργικής Κίνησης, Παπαζήση Κατερίνα, Παπαγεωργίου Βασίλης, Πασχαλίδου Κατερίνα, Παπαδημητρίου Μαρία, Πατερίμου Νότα, Παπαϊωάννου Έφη, Παπανικολάου Ελένη, Πέτροβα Μαργαρίτα, Πλαχούρηs Απόστολος, Πολίτη Δήμητρα, Πολυχρονιάδης Ηλίας, Πράσινος Μάριος, Πρίφτη Ελένη, Ρενιέρη Ευη, Ρεντούμης Δημήτρης, Σαραντοπούλου Αλέξια, Σαρματζή Μαρίνα, Σεβαστάκης Δημήτρης, Σιάμκουρη Μάγδα, Σινιόρογλου Ιωάννης, Sitorengo Andreas, Σκαλκώτος Δημήτριος, Σκανδάλη Δήμητρα, Σουμή Ελένη, Σπανού Χριστίνα, Σπηλιώπουλος Μάριος, Σταθά Αγγελική, Σταθόπουλος Νίκος, Στρατηγού Μαργαρίτα, Τζελεπάκη Μαρία-Τερέζα, Τηλιγάδης Κων/νος, Τσαλαματά Βασιλική, Τσακουμάκου Χριστίνα-Νίκη, Τσεριώνης Γεώργιος, Τσιαντζής Δημήτρης, Χακίμ Ντόρις, Χαραλαμπόπουλος Σπύρος Κλείτορας, Χαραλάμπους Πάνος, Χαρονίτου Αριστέα, Χατζηκωσταντής Νίκος, Χατζησάββα Ερατώ, Χειμωνίδης Στέλιος, Christoforou John.
Η Πέγκυ Κλιάφα συμμετέχει με την εγκατάσταση:
Παράθυρο (Νοσοκομείο Σωτηρία), 2010, 126×5 εκ. MDF, βαφή, ζελατίνα, συσκευασίες χαπιών (blister)
ΣΧΕΔΙΟ ΣΩΤΗΡΙΑ
ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΣΤΟΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΛΟΓΟ
«Το Εικαστικό Σχέδιο Σωτηρία: Μνήμη και Ασθένεια στον Εικαστικό Λόγο» ήταν μια πρωτοβουλία του Νοσοκομείου Σωτηρία για ν’ αποτελέσει τόπο συνάντησης των ασθενών με την τέχνη και των καλλιτεχνών με τη ζωή σε όλες της τις πτυχές. Το εικαστικό σχέδιο πραγματοποιήθηκε μεταξύ Ιουνίου και Οκτωβρίου του 2010.
Επιμελητής της έκθεσης ήταν ο Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος και τη διοργάνωση ανέλαβε ο Σύλλογος Φίλων Περιθαλπομένων Νοσοκομείου Σωτηρία, η Α.Σ.Κ.Τ., η διοίκηση του νοσοκομείου και οι σύλλογοι εργαζομένων και περιθαλπομένων της Σωτηρίας.
Η τέχνη μέσα στο νοσοκομείο αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα προγράμματα εφαρμογής των εικαστικών τεχνών σε δημόσιους χώρους. Όμως η έκθεση στο νοσοκομείο «Η ΣΩΤΗΡΙΑ» δεν είναι απλώς μια εικαστική παρουσίαση στους ευαίσθητους χώρους ενός νοσοκομείου. Ο χώρος του νοσοκομείου Σωτηρία αποτελεί ένα φορτισμένο ιστορικά χώρο στον οποίο ξετυλίχθηκαν πολλές ιστορίες. Αποτελεί το πρώτο ελληνικό λαϊκό σανατόριο (1903), που δημιουργείται ως αποτέλεσμα της φιλανθρωπικής αντίληψης του 19ου αιώνα. Θα λειτουργήσει, για μισό αιώνα, ως ένας χώρος εγκλεισμού – ακούσιου ή εκούσιου – για τους ασθενείς της φυματίωσης. Υπήρξε μια χαρακτηριστική περίπτωση ενός ετερότοπου, δηλαδή ενός χώρου στον οποίο η κοινωνία απομόνωνε κάποια ειδική κατηγορία ατόμων που βρισκόταν, κατ’ αυτήν, σε μια κατάσταση κρίσης. Την περίοδο της κατοχής η Σωτηρία συνδέεται, για άλλη μια φορά, με την ιστορία του τόπου μέσα από τις εκτελέσεις αγωνιστών και αποδράσεις κρατουμένων.
Κείμενο Πέγκυς Κλιάφα από παρουσίαση του έργου της:
Η ανακάλυψη κάποιων φαρμάκων άλλαξε τη ροή της ιστορίας!
Αυτό συνέβη και στην ιστορία του Νοσοκομείου Σωτηρία, υποθέτω, κάπου στη δεκαετία του ’50 και μετά την ανακάλυψη των αντιβιοτικών. Η στρεπτομυκίνη αρχικά και κάποια άλλα φάρμακα στη συνέχεια, με την προϋπόθεση της συστηματικής λήψης τους έδωσαν όχι μόνο ελπίδα για ίαση, αλλά ίαση, ζωή στους πάσχοντες από φυματίωση.
Το τοπίο αλλάζει! Ο πάσχων δεν πηγαίνει σε έναν χώρο σαν το Σωτηρία για να πεθάνει, αλλά για να γιατρευτεί: υπάρχει παράθυρο! Ένα παράθυρο μέσα από το φάρμακο. Αυτό είναι το έργο μου στο Σχέδιο Σωτηρία:
Ένα «Παράθυρο» στον κόσμο, στη ζωή διαμέσου των φαρμάκων. Ένα παράθυρο είναι ένα όριο: χωρίζει και ενώνει το μέσα με το έξω. Πρόκειται για μια «κατασκευή» και σε συνδυασμό με τα μόνιμα στοιχεία του κτιρίου για μια «εγκατάσταση».
Διατηρώντας τις εξωτερικές διαστάσεις και τους άξονες των ξύλινων στοιχείων του υπάρχοντος παραθύρου του Σπηλιοπούλειου κτιρίου, σχεδίασα ένα πλαίσιο, που θα μπορούσε να παραπέμπει και σε βιτρώ εκκλησίας. Είναι ένα σκούρο γκρι, σχεδόν μαύρο, ξύλινο πλαίσιο με μία καμάρα στο επάνω μέρος και έναν έντονο σταυρό στη μέση. Στη θέση των τζαμιών ή των πιθανών θρησκευτικών παραστάσεων δημιούργησα μοτίβα με τη χρήση άδειων συσκευασιών φαρμάκων (blister).
Η εσωτερική οργάνωση του έργου αποπνέει μια ισορροπία, μια ηρεμία, χάρη στους οριζόντιους / κάθετους άξονες και στη συμμετρία των διαχωριστικών και των εσωτερικών μοτίβων. Το μοτίβο που σχηματίστηκε βασίζεται στην ομοιομορφία και εξαρτήθηκε υποχρεωτικά από τα δεδομένα blister -περίπου 600- που είχε την καλοσύνη να μου εξασφαλίσει το φαρμακείο του Νοσοκομείου Σωτηρία.
Βασικό χαρακτηριστικό του έργου είναι η διαφάνεια και επομένως η εξάρτησή του από το φως, που το ενεργοποιεί δημιουργώντας προεκτάσεις και το κάνει να λειτουργεί καλύτερα την ημέρα κατά τη γνώμη μου.
Το φάρμακο είναι «ένα παράθυρο στον κόσμο» από μόνο του, τόσο με την έννοια της διεξόδου από την αρρώστια και τον πόνο, όσο και με την έννοια μιας κοσμοθεωρίας. Η λήψη ή η αποφυγή λήψης κάποιων φαρμάκων και το είδος των φαρμάκων που παίρνει ο καθένας μας δηλώνουν ξεκάθαρα τη στάση μας απέναντι στην ίδια τη ζωή.
Στις πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες ο Μάγος της φυλής ήταν ο εκπρόσωπος της θρησκείας, αλλά και ο θεραπευτής με τη χρήση βοτάνων και τελετών. Με την εξέλιξη των κοινωνιών, οι δύο αυτές ιδιότητες αποχωρίστηκαν πλήρως ως προς το πρακτικό – υλικό περιεχόμενο, αλλά η μεν θρησκεία κράτησε το αφηρημένο – ψυχικό μέρος της ίασης (αυθυποβολή), το δε φάρμακο κράτησε τη «μαγεία» του σε κάποιο βαθμό. Το συγκεκριμένο παράθυρο θα μπορούσε να παραπέμπει και σε βιτρώ εκκλησίας όχι μόνο λόγω της αντικατάστασης των θρησκευτικών θεμάτων με τα μοτίβα των blister, αλλά και ως αίσθηση. Τα βιτρώ, όπως και τα blister επιτρέπουν στο φως να διεισδύει στο χώρο, αλλά με «μέτρο». Δημιουργούν έτσι αυτή την κατανυκτική ατμόσφαιρα που ευνοεί την προσευχή και την ενδοσκόπηση.
Επίσης, ο Σταυρός είναι χαρακτηριστικό θρησκευτικό σύμβολο, εξυπηρετεί μορφικά διότι πατάει στο σχέδιο του παραθύρου που επικαλύπτει, το διαφοροποιεί δε από ένα κοινό παράθυρο, αλλά και εμπεριέχει την αντίθεση: οριζόντιο – κάθετο, ζωή – θάνατος, όπως και το φάρμακο: ίαμα – δηλητήριο.
Πέγκυ Κλιάφα
2010