Peggy Kliafa

elculture – Ένας περίπατος στα έργα της 6ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης

Ενας περιπατος στα εργα της 6ης Μπιεναλε Συγχρονης Τεχνης Θεσσαλονικης

Το «Σπίτι, ως φαντασιακή σύλληψη και κατασκευή» και η περφόρμανς που δε θέλω να ξεχάσω

Κείμενο: Αργυρώ Μποζώνη

Email: abozoni@elculture.gr

Το ταξί που με πηγαίνει προς το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης περνά από τη Λαγκαδά και μπαίνει σε γειτονιές εντελώς διαφορετικές από αυτές που βλέπεις από το αεροπλάνο στην ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης. Το «Σπίτι, ως φαντασιακή σύλληψη και κατασκευή» είναι το θέμα της φετινής 6ης Μπιενάλε που θα επισκεφθώ, και το Κρατικό Μουσείο ένα από τα μέρη που πραγματοποιείται.

Ένας επισκέπτης που γνωρίζει τη Θεσσαλονίκη όσο εγώ, δηλαδή πολύ λίγο, ξεκινά από το εξωτερικό περίβλημα μιας τέτοιας έννοιας, από την ίδια την πόλη δηλαδή και τη ρεαλιστική εικόνα των σπιτιών που αλλάζουν και συνοδεύονται πολύ συχνά από μυθικές ιστορίες, για να φτάσει στο φαντασιακό.

 

Δέκα χρόνια μετά την πρώτη Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης, το 2007, δέκα επιμελητές ασχολήθηκαν σε αυτή την 6η διοργάνωση με ένα θέμα που έχει στον πυρήνα του μια από τις πιο σύγχρονες προβληματικές, την οικία, το σπίτι και αυτά που την περιβάλλουν εννοιολογικά και ρεαλιστικά.

Οι σύγχρονοι καλλιτέχνες εξετάζουν από το δικό τους πρίσμα, με έργα σε όλη την πόλη, μια έννοια που εδώ και καιρό έπαψε να αποτελεί βεβαιότητα, αυτή της οικίας. Οι πόλεμοι, η μετανάστευση, η οικονομική κρίση, η βαριά φορολόγηση των ακινήτων, μετέτρεψαν την έννοια του σπιτιού, της εστίας, της οικίας, σε κάτι ρευστό και αβέβαιο. Μένει μια σταθερή ανάμνηση της οικίας και της ασφάλειας που μας προσφέρει, ενώ η αναμονή ή η προσδοκία του μέλλοντος αποκτά έναν εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα. Πιο απλά: ποιος επενδύει σε ένα «σπίτι» σήμερα, σε ένα συγκεκριμένο μέρος του κόσμου για πάντα; Ποιος πιστεύει σήμερα ότι μια μέρα, οι συνθήκες δε θα τον οδηγήσουν στο να είναι και ο ίδιος ανέστιος;

 

Στο ισόγειο του Κρατικού Μουσείου, οι υποδειγματικοί επιμελητές με «σπρώχνουν» απλά στο τραχύ, πολιτικό, βαθιά φεμινιστικό και ποιητικό κόσμο της εμβληματικής καλλιτέχνιδας της δεκαετίας του ’70, της πρόωρα χαμένης Ana Mendieta. Στο αφιέρωμα στην Μπιενάλε, μπορεί να δει κάποιος, στοιχεία της περφόρμανς συνδεδεμένα με αυτά που απασχολούσαν την Μεντιέτα, την αντιμετώπιση του φύλου της από την ανδροκρατούμενη κοινωνία, τη βία, τη σεξουαλικότητα, αλλά και την αποκοπή της από την πατρίδα της, την Κούβα, την έννοια του ανθρώπινου σώματος ως της μιας και μοναδικής κατοικίας.

H Μεντιέτα πέθανε στις 8 Σεπτεμβρίου 1985 στη Νέα Υόρκη ύστερα από πτώση από το διαμέρισμα του 34ου ορόφου στο Greenwich Village, όπου ζούσε με τον οκτώ μήνες σύζυγό της, τον μινιμαλιστή γλύπτη Carl Andre. Ο Αντρέ κατηγορήθηκε για το θάνατό της και αθωώθηκε λόγω αμφιβολιών, όμως οι φεμινίστριες σε όλο τον κόσμο δε σταμάτησαν να διαμαρτύρονται για τις αδιευκρίνιστες συνθήκες του θανάτου της και την αθώωση του Αντρέ, έξω από κάθε έκθεσή του.

Συνεχίζοντας την περιήγησή μου σταματώ μπροστά σε μια παράξενη προβολή. Σε μια γλυπτή κατασκευή προβάλλονται αρχιτεκτονικές όψεις από τις χώρες όπου έζησε η καλλιτέχνης Tatiana Standichenko που υπογράφει το έργο. Οι επιφάνειες των σπιτιών ρέουν χωρίς επιστροφή, ίσως η Σταντιτσένκο που ζει και δουλεύει νομαδικά, δε θα επιστρέψει και η ίδια ποτέ στις χώρες που απεικονίζει.

Στον αντίποδα των όψεων που χάνονται, η Ισπανίδα Alicia Framis ιδρύει ως έργο μια κτηματομεσιτική εταιρεία του μέλλοντος, Century 22 Real Estate και αναλαμβάνει σε ένα ευφάνταστο πρότζεκτ να αναπτύξει νέα μοντέλα κατοικιών για μη δυαδικές οικογένειες και τους διαφορετικούς τρόπους να νιώθεις σαν οικογένεια.

Στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης εκθέτουν 24 καλλιτέχνες, ανάμεσά τους βρίσκονται 90 έργα των εμβληματικών Ρώσων καλλιτεχνών της συλλογής Κωστάκη σε μια ενότητα με τίτλο «Η θέα από το παράθυρό μου», η οποία περιλαμβάνει εκδοχές της οικίας στη Ρώσικη πρωτοπορία. Την ενότητα επιμελείται η διευθύντρια του ΚΜΣΤ Μαρία Τσαντσάνογλου, η οποία μου μίλησε για τη διαδρομή περί αντίληψης περί Οικίας και Οικείου στη Ρωσική πρωτοπορία.

«Σε αυτή την έκθεση αναδεικνύονται ακόμα και πολύ μικρά έργα, σχέδια, που θα είχαν χαθεί ανάμεσα σε μια έκθεση με μεγάλα έργα ή δύσκολα θα μπορούσαμε να δείξουμε με άλλο τρόπο. Υπάρχει μια κοινή προβληματική σε αυτούς τους καλλιτέχνες σε σχέση με την οικία, τη θέα και την κατοίκηση και διαμορφώνεται ανάλογα με τα κινήματα και την αντίληψη που διαμορφώνεται από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι τα χρόνια του ’30. Αλλάζει η αντίληψη για το σπίτι, στην αρχή του αιώνα οι καλλιτέχνες ήταν σε ένα διάλογο με την Ευρώπη και παρακολουθούσαν τις ευρωπαϊκές πρωτοπορίες, μια περίοδο από το 1900. Από έργα επηρεασμένα από τον ιμπρεσιονισμό και τον συμβολικό φτάνουμε σε έργα πιο πειραματικά και πολλά από αυτά είναι πολύ δηλωτικά της αίσθησης της ασφάλειας που αποκτά ένας άνθρωπος και το οποίο μπορεί να είναι και φανταστικό, ο κόσμος που ονειρεύεται ή χτίζει με τη φαντασία του».

 

 

Κατευθύνομαι στο ηλιόλουστο λιμάνι και συναντώ με μεγάλη χαρά την διευθύντρια της 6ης Μπιενάλε Σύχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και διευθύντρια του ΚΣΘΤ, Συραγώ Τσιάρα, στην Αποθήκη Β1-Λιµάνι Θεσσαλονίκης. Η κυρία Τσιάρα μας είχε μιλήσει ένα χρόνο νωρίτερα για την προετοιμασία της Μπιενάλε, σήμερα βλέπει μια ιδέα που πραγματοποιήθηκε με πολύ κόπο και λίγα χρήματα να προσελκύει το ενδιαφέρον καλλιτεχνών και επισκεπτών από όλο τον κόσμο.

«Εδώ στο λιμάνι βλέπουμε ένα τμήμα της έκθεσης “φαντασιακές εστίες”, που αφορούν το ζήτημα της πατρίδας, της εγκατάλειψης, της μνήμης που φέρνουμε από το γενέθλιο τόπο από τον οποίο μετακινούμαστε, τις αλλαγές και τις προσαρμογές στις συνθήκες και κυρίως τον πολιτικό χαρακτήρα του εκτοπισμού και της ταυτότητας. Της ταυτότητας που καταπιέζεται και της ταυτότητας που αναδύεται, μας εξηγεί, αρχίζοντας να μας ξεναγεί στους χώρους και τα έργα των καλλιτεχνών». Στο λιμάνι μπορεί να δει κανείς έργα 26 καλλιτεχνών.

Στη σκοτεινή αίθουσα βλέπω το έργο του Στέφανου Τσιβόπουλου «Λάμψη στο Σκοτάδι». Πρόκειται για τη ζωή του Rakeem, ενός 25χρονου Αφρο-αμερικανού που κάνει ντραγκ παραστάσεις και τη διαδρομή του από τα ορφανοτροφεία της Αλάσκας στην αναζήτηση των ονείρων του. Ο πρωταγωνιστής του Τσιβόπουλου μιλά για τις δικές τους αναζητήσεις πολιτικές, φυλετικές και κοινωνικές που εμπλέκονται στις περφόρμανς του και υπερβαίνουν τους φυλετικούς έμφυλους και εξουσιαστικούς κανόνες.

Το επόμενο βίντεο που βλέπω, έχει τον εξαιρετικά ευφάνταστο τίτλο «Καμιά πατρίδα για τους ανόητους» των Oleg Mavrommati και Boryana Rossa ή αλλιώς της κολεκτίβας ULTRAFUTURO, η οποία εστιάζει στην τεχνολογία και τον κοινωνικό της αντίκτυπο. Ο πρωταγωνιστής του βίντεο Σεργκέι Αστάχοφ, είναι ένας άντρας με ψυχικά προβλήματα κλεισμένος στο διαμέρισμά του στη Μόσχα. Από εκεί γράφει στο βιντεομπλόγκ του στέλνοντας μηνύματα στον κόσμο. Ομοφυλόφιλος και φονταμενταλιστής θρησκευόμενος, ζει τον απόλυτο διχασμό σε μια κατάσταση μέσα στην οποία είναι θύτης και θύμα.

Οι φωτογραφίες στους τοίχους απέναντί μου είναι υποβλητικές. Ένα κομμάτι της εμβληματικής εικόνας της πόλης, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, καταρρέει φανερώνοντας τα γκρεμισμένα σπλάχνα των κτιρίων. Πρόκειται για μια μελλοντική δυστοπική εικόνα, ή για μια αντανάκλαση του παρόντος; Ο ∆ιονύσης Χριστοφιλογιάννης σχολιάζει τη σύγχρονη κοινωνική, οικονομική και πολιτική αταξία όπου το δικαίωμα για στέγη, ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, τίθεται σε συνεχή αμφισβήτηση.

Η εγκατάσταση αυτή, μια κατασκευή μεγάλων διαστάσεων. μοιάζει με πύργο της Βαβέλ. Αντικείμενα που έχει συλλέξει ο καλλιτέχνης συγκροτούν μια «βιβλιοθήκη» μνήμης. Ο Γιώργος Τσεριώνης προβάλλει την εικόνα μιας κοινωνίας σε αμφισβήτηση. Η παραμόρφωση που χαρακτηρίζει τα σχέδια και γλυπτά του, καθώς και οι αναφορές του σε κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις της χώρας του, αντικατοπτρίζουν την προσκόλληση στη μνήμη και την ιστορία ως καταφύγιο του σύγχρονου ανθρώπου.

Από το λιμάνι κατευθύνομαι στην Εγνατία. Διασχίζοντας την πόλη, οι αντιθέσεις και οι διαφορετικές καλλιτεχνικές ερμηνείες που έχω δει αντικατοπτρίζονται στην καθημερινότητα. Ρώσοι, Τούρκοι και Έλληνες ψωνίζουν και κάνουν βόλτες στην Τσιμισκή, παράλληλα με εκατοντάδες εκδηλώσεις, τα έργα του μετρό, τα πρότζεκτ του Ιβάν Σαββίδη, τα καινούργια και τα παλιά, τις εκθέσεις για την Οκτωβριανή επανάσταση και τα σχολεία που επισκέπτονται τα βυζαντινά μνημεία. Η Αγιορείτικη Εστία, η οποία φιλοξενεί ένα κομμάτι της Μπιενάλε ήταν η παλιά κλινική Νεδέλκου. Το διατηρητέο κτίριο ανήκει στο Δήμο Θεσσαλονίκης και την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους.

Στον πρώτο όροφο, το έργο που τραβά αμέσως την προσοχή μου είναι αυτό της Πέγκυς Κλιάφα, μια κατασκευή που παραπέμπει σε ναΐσκο με ένα περίτεχνο εντυπωσιακό βιτρό.

Τα λευκά κομμάτια, που αρχικά μοιάζουν γυάλινα και αντανακλούν το θερμό φως, είναι πλαστικές συσκευασίες χαπιών που η χρήση τους στην καθημερινότητα αμφισβητείται καθημερινά, αλλά και θεοποιείται από τον χρήστη σαν υλικό μιας πιο ομαλής διαβίωσης, σαν ένα καταφύγιο πίστης.

Σε ένα δωμάτιο της Εστίας, η ταινία των Chaja Hertog και Nir Nadler, εξερευνά τις σχέσεις μεταξύ φυσικού και τεχνητού, πολιτικής και ποίησης, συνδυάζοντας συχνά τη σωματικότητα, το χιούμορ και την έννοια του χρόνου. Ένα βίντεο καθηλωτικό, από τα καλύτερα έργα της Μπιενάλε για τη συνάντηση δυο ανθρώπων πέρα από τα γεωγραφικά, φυσικά και σωματικά όρια που χωρίζουν τους ανθρώπους.

Το ενδιαφέρον μου κερδίζει ένα έργο της Νατάσσας Μπιζά, με την επίσκεψη της Αγκάθα Κρίστι στις ανασκαφές της Αμερικανικής Αρχαιολογικής σχολής στην αρχαία αγορά. Η Μπιζά χρησιμοποιεί υλικό από τα επίσημα αρχεία με την επίσκεψη της «βασίλισσας του μυστηρίου» και ο θεατής ανασυνθέτει τη δική του ιστορία.

Η στρέβλωση στη συγκεκριμένη ιστορία αφορά ένα λάθος καταγραφής. Η γυναίκα της φωτογραφίας δεν είναι η Αγκάθα Κρίστι τελικά, όπως δηλώνει ο επίσημος βιογράφος της. Πόσο ένα αρχείο μπορεί να είναι απολύτως έγκυρο;  Και πόσο ένα σφάλμα, ασήμαντο σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να λειτουργεί ως τεκμήριο πραγματικών γεγονότων;

Τελευταίος σταθμός του περιπάτου μου στην 6η Μπιενάλε, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Από την ησυχία της Αγιορείτικης Εστίας, στη βουή της πόλης. Στο πρώτο μουσείο σύγχρονης τέχνης που ιδρύθηκε το 1979 στην Ελλάδα, μέσα σε μια χαρούμενη βουή παιδιών που παρακολουθούν τα εκπαιδευτικά προγράμματα, η διευθύντριά του Θούλη Μισιργόγλου με ξεναγεί στη μόνιμη συλλογή και στην έκθεση «Κοινοί Ιεροί Τόποι στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο», της οποίας ένα μέρος φιλοξενείται στο ισόγειο του μουσείου.

Στον πρώτο όροφο, τα έργα της Μπιενάλε, αλλά και έργα από τη Μπιενάλε του Τσανάκαλε, καταγράφουν τις απόψεις των καλλιτεχνών για την έννοια της οικίας σε αρμονία ή σύγκρουση με το υπάρχον περιβάλλον και τις γεωπολιτικές συνθήκες.

Η Στεφανία Στρούζα δημιουργεί ένα κήπο – σχισμή σε ένα έργο που ονομάζει «συνθήκες (α)πιθανότητας», ορατό μόνο από ένα σημείο. Ο κήπος είναι το ελάχιστο πράσινο μέσα σε μια κατασκευή και σε μια συνθήκη διάσωσης πραγματικά απίθανη καθώς φωτίζεται μόνο από τεχνητό φως. Η γενετική αποθήκη του πλανήτη είναι σε κίνδυνο, καθώς η αστικοποίηση γίνεται με τον πιο βάρβαρο και αντιοικολογικό τρόπο.

Ο Ναπολιτάνος Paolo Incarnato που ζει και εργάζεται στη Λήμνο, δημιουργεί ένα αρχέτυπο σχηματισμό από κεραμίδια, μια διαχρονική και ισχυρά συμβολική υπενθύμιση της έννοιας της κατοικίας. Δημιουργεί μια φανταστική στέγη, σύμβολο ασφάλειας και επιβίωσης σε ένα κύκλο ο οποίος μας προφυλάσσει. Η στέγη είναι μια έννοια που, σύμφωνα με τον καλλιτέχνη, ενώνει παρά διαχωρίζει τους ανθρώπους.

Μια περφόρμανς που δε θέλω να ξεχάσω

Έχω παρακολουθήσει ήδη δυο περφόρμανς και βρίσκω όλο και περισσότερο ενδιαφέρον σε ένα είδος με το οποίο προσπαθώ να συνδεθώ, άλλοτε τα καταφέρνω και άλλοτε όχι, αλλά βρίσκω πως έχει μεγάλη αξία και πολύ δρόμο καθώς διαπερνά και συνδέει τέχνες φαινομενικά ασύνδετες πολλές φορές.

Η περφόρμανς που ετοιμάζομαι να δω, είναι στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Περφόρμανς της 6ης Μπιενάλε και σήμερα θα γίνει σε ένα μέρος που μου κινεί αμέσως την περιέργεια, στην Δ’ Φοιτητική Εστία, στην καρδιά της πόλης, στην Λέοντος Σοφού.

Είναι η δεύτερη φορά που μπαίνω στη ζωή μου σε φοιτητική εστία και έχω μεγάλη περιέργεια. Η εστία με συγκινεί, είναι μια εμπειρία πολύ μακρινή και με ταράζει, η ελληνική φοιτητική εστία καμία σχέση δεν έχει με τις αμερικάνικες των ταινιών, εδώ μένουν οι οικονομικά ασθενέστεροι και αυτό και μόνο δημιουργεί αμέσως ένα πολιτικοκοινωνικό περιβάλλον.

Η σύνδεση του ίντερνετ τρεμοπαίζει καθώς περνώ μπροστά από πόρτες δωματίων με χαλάκια διαφορετικά, που είναι μια πρώτη γνωριμία με τον κάτοικο του εσωτερικού. Μια κοπέλα με οδηγεί στον πρώτο όροφο, στο δωμάτιο με τα πλυντήρια. Πάνω από την επιγραφή «τα πλυντήρια είναι αυτοδιαχειριζόμενα», τη ζέστη από τους ατμούς και τη μυρωδιά του μαλακτικού που θυμίζει σπίτι, στο βίντεο-εισαγωγή στην περφόρμανς έχουν κινηματογραφηθεί οι ανασκαφικές εργασίες μιας προϊστορικής οικίας που ήρθαν στο φως στη Γαύδο.

Οι δυο καλλιτέχνες, Ευθύμης Θέου και Ηλέκτρα Αγγελοπούλου, είναι αρχαιολόγοι που έχουν εργασθεί σε αυτή την ανασκαφή και εγώ αναρωτιέμαι πού θα πάει η ιστορία των παλιών αυτών κατοίκων. Στον παραπάνω όροφο, οι καλλιτέχνες μάς περιμένουν σε ένα φοιτητικό δωμάτιο, μετεφηβικό, ασφυκτικά γεμάτο από μικρά αντικείμενα της κατοίκου του.

Η ιστορία που μας αφηγείται η Ηλέκτρα αφορά στην ιστορία της παλιάς «ιδιοκτήτριας» του δωματίου, ίσως της ίδιας ή κάποιας άλλης πριν από πολλά χρόνια. Μέσα από την αφήγηση ξεδιπλώνονται οι σχέσεις, ο μικρός κοινωνικός περίγυρος, η υποκουλτούρα της συγκεκριμένης συμβίωσης, πράγματα που είναι ακόμα ζωντανά ή έχουν πεθάνει στη μνήμη. Στη σύγχρονη αυτή ανασκαφή αναμνήσεων και εικόνων, έρχεται να συνδεθεί η εικόνα της πραγματικής ανασκαφής στη Γαύδο, η εξιστόρηση της πιθανής ζωής ενός κατοίκου που δε γνωρίσαμε ποτέ. Η αφήγηση διανθισμένη με κομμάτια ποίησης συνδέει την έννοια της κατοικίας με την έννοια της προσωρινότητας, τη ζωή και το θάνατο, ακόμα και της μνήμης του ανθρώπινου ίχνους και των αναμνήσεων.

Ο Θέου και η Αγγελοπούλου φτιάχνουν πάνω σε αυτή τη βάση κάθε βράδυ μια διαφορετική ιστορία που εξαρτάται από το μέρος στο οποίο πραγματοποιείται η περφόρμανς. Καθώς το συλλογικό γίνεται στο έργο τους προσωπικό, δε μου πέρασε στιγμή από το μυαλό πως η ιστορία που μας αφηγήθηκε η Αγγελοπούλου ανεβοκατεβαίνοντας και μπαίνοντας σε διάφορα δωμάτια δεν ήταν δική της. Το έμαθα τελικά τυχαία, όταν τη συνάντησα στην αναμονή των αποσκευών μας στο αεροδρόμιο της Αθήνας. Η ιστορία ήταν λίγο πραγματική και λίγο φανταστική, αλλά αυτό θα το κρατήσω για τον εαυτό μου και για να εξάψω τη φαντασία των μελλοντικών θεατών. Σε όσους έχουν μικρή εμπειρία και κάποια απροθυμία να μπουν στον ανεξερεύνητο κόσμο των περφόρμανς, αυτή είναι η πιο ενθαρρυντική και συναισθηματική αρχή.

Οι αριθμοί δεν είναι πάντα βαρετοί

Μπιενάλε χωρίς ανθρώπους δε γίνεται. Η φετινή διοργάνωση «στηρίζεται στις δυνάμεις της, επιλέγοντας ένα ομαδικό επιμελητικό σχήμα που αποτελείται από τους ιστορικούς τέχνης του ΚΜΣΤ, κεφαλαιοποιώντας έτσι τη γνώση και την εμπειρία, που έχουν συσσωρευθεί από προηγούμενες διοργανώσεις».

Οι επιμελητές της έκθεσης είναι: Δόμνα Γούναρη, Αρετή Λεοπούλου, Θοδωρής Μάρκογλου, Γιάννης Μπόλης, Εύη Παπαβέργου, Ειρήνη Παπακωνσταντίνου, Κατερίνα Παρασκευά, Μαρία Τσαντσάνογλου, Συραγώ Τσιάρα, Αγγελική Χαριστού. Παρά τη ραγδαία συρρίκνωση των οικονομικών, για πρώτη φορά υιοθετεί την πρακτική της ανοικτής πρόσκλησης προς τους καλλιτέχνες και μάλιστα σε τόσο μεγάλη έκταση (50%). Οκτώ εικαστικοί επελέγησαν από τους επιμελητές να φιλοξενηθούν στη Θεσσαλονίκη και τα έργα τους να παρουσιάζονται στην κεντρική έκθεση. Και συνεργάζεται με τη Μπιενάλε του Τσανάκαλε, η οποία πέρυσι δεν κατάφερε να υλοποιηθεί.

Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες στην κεντρική έκθεση (κατ’ αλφαβητική σειρά): Γιώργος Αλεξανδρίδης, Μπάμπης Αλεξιάδης, Halil Altindere (Χαλίλ Αλτιντερέ), Einat Amir (Εϊνάτ Αμίρ), Arushee (Αρουσί), Oreet  Ashery (Ορίτ Ασερί), Younes Baba-Ali (Γιούνες Μπάμπα Άλι), Ινώ Βαρβαρίτη, Μπάμπης Βενετόπουλος, Λουκάς Βενετούλιας, Eva Borner (Εύα Μπόρνερ), Ascan Breuer (Ασκάν Μπρόιερ), James Βridle (Τζέιμς Μπράιντλ), Myriam Chaieb (Μίριαμ Τσαϊέμπ), Bo Choy (Μπο Τσόι), Raffaella Crispino (Ραφαέλα Κρισπίνο), Sophie Dubosc (Σοφί Ντουμπόσκ), Ahmet Elhan (Αχμέτ Ελχάν), Alessandra Eramo (Αλεσάντρα Εράμο), Δημήτρης Φραγκάκης, Alicia Framis (Αλίσια Φράμις), Alexander Glandien (Αλεξάντερ Γκλαντιέν), Dylan Graham (Ντίλαν Γκράχαμ), Chaja  Hertog & Nir Nadler (Τσάζα Χέρντογκ & Νιρ Νάντλερ), Paolo Incarnato (Πάολο Ινκαρνάτο), Dzamil Kamanger & Kalle Hamm (Ντζαμίλ Καμανγκέρ & Κάλε Χαμ), Reysi Kamhi (Ρέιζι Καμχί), Άκης Καράνος, Φωτεινή Καρυωτάκη, Norayr Kasper (Νοραϊρ Κάσπερ), Sharlene Khan (Σαρλίν Χαν), Πέγκυ Κλιάφα, Gustav Klucis (Γκούσταβ Κλούτσις), Πάνος Κόμπης, Mikko Kuorinki (Μίκο Κουορίνκι), El Lizzitzky (Ελ Λιζίτζκι), Σωτήρης Λιούκρας, Ανδρέας Λόλης, Orly Maiberg (Ορλί Μέιμπεργκ), Kazimir Malevich (Καζιμίρ Μαλέβιτς), Πάνος Ματθαίου, Oleg Mavrommati & Boryana Rossa (Όλεγκ Μαυρομμάτι & Μποργιάνα Ρόσα), Agnes Meyer-Brandis (Άγνκες Μέγιερ – Μπράντις), Vladimir Miladinović (Βλαντιμίρ Μιλαντίνοβιτς), Sherry Millner & Ernie Larsen (Σέρι Μίλνερ & Έρνι Λάρσεν), Δώρα Μπελεγρίνου, Νατάσα Μπιζά, Άλκης Μπούτλης, Marina Naprushkina (Μαρίνα Ναπρούσκινα), Kristian Nemeth (Κρίστιαν Νέμεθ), Παύλος Νικολακόπουλος, Νεφέλη Παπαδημούλη, Eύα Παπαμαργαρίτη, Φωτεινή Παπαχατζή, Κώστας Παππάς, Κοσμάς Παυλίδης, Martha Rosler (Mάρθα Ρόσλερ), Deniz Sağdıç (Ντενίζ Σαγκντίτς), Mark Salvatus (Μαρκ Σαλβάτους), Ξενής Σαχίνης, Sermin Sherif (Σερμίν Σερίφ), Walter Solon (Γουόλτερ Σόλον), Έφη Σπύρου, Tatiana Stadnichenko (Τατιάνα Σταντνιτσένκο), Στεφανία Στρούζα, Κωνσταντίνος Ταλιώτης, Δημήτρης Τάταρης, The Kingdoms of Elgaland-Vargaland, Αντιγόνη Τσαγκαροπούλου, Γιώργος Τσεριώνης, Στέφανος Τσιβόπουλος, Άντρη Τσιουτή – Μιχάλης Χαραλάμπους – Γιώργος Στυλιανού – Στέφανος Παπαδάς, Mona Vatamanu & Florin Tudor (Μόνα Βαταμάνου & Φλορίν Τιούντορ), Marian Wijnvoord (Μαριάν Βάινβουρντ), Διονύσης Χριστοφιλογιάννης, Arseny Zhilyaev (Αρσένι Ζιλγιάεφ).

Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες στο Φεστιβάλ Περφόρμανς Θεσσαλονίκης (κατ’ αλφαβητική σειρά): Lanfranco Aceti (Λανφράνκο Ατσέτι), Maria Jose Arjona (Μαρία Χοσέ Αρχόνα), Filippo Berta (Φίλιπο Μπέρτα), Fuku Cosmonaut, Ευθύμης Θέου – Ηλέκτρα Αγγελοπούλου, oμάδα Geopoetics, Ana Mendieta (Άνα Μεντιέτα), Julie Tolentino (Τζούλι Τολεντίνο) – Stosh Fila (Στος Φίλα), Παρασκευή Φρασιόλα, VestAndPage.

—

Info:

6η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης: «Φαντασιακές Εστίες/Ιmagined Homes» | 30 Σεπτεμβρίου 2017 – 14 Ιανουαρίου 2018

Περισσότερες πληροφορίες: thessalonikibiennale.gr

 

[πηγή]