ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΑΞΙΑ-axianews

Το φάρμακο της τέχνης!

 

Η Πέγκυ Κλιάφα μιλά στην “axianews” για τη δουλειά της, τα όνειρά της και τα μελλοντικά της σχέδια

Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη

Η Πέγκυ Κλιάφα είναι από τους σύγχρονους καλλιτέχνες που έχει την ικανότητα να χρησιμοποιεί οποιοδήποτε υλικό και μέσο για να εκφράσει εικαστικά την ιδέα, την άποψη και τους προβληματισμούς της. Δουλειά πρωτότυπη, σύγχρονη με στοιχεία μινιμαλιστικά και op art κινείται με βάση το εννοιολογικό πλαίσιο. Απόφοιτη της ΑΣΚΤ, αλλά και της ΑΣΟΕΕ, είναι εμφανές ότι στα project της δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην έρευνα και στην τεκμηρίωση του concept. Έχοντας δουλέψει και αναλύσει κάθε προέκτασή του, παρουσιάζει έργα με τεχνική αρτιότητα που προκαλούν το θαυμασμό του θεατή.

 

Κάποια χρόνια πριν… από τον χώρο του Business … στην Καλών Τεχνών. Πώς προέκυψε αυτή η εσωτερική αναζήτηση και πήρατε μια τόσο σημαντική για τη ζωή σας απόφαση;

Έχοντας σπουδάσει και στη συνέχεια εργαστεί σε δύο εντελώς διαφορετικά αντικείμενα όπως αυτά που αναφέρατε, έχω καταλάβει τη διαφορά του να ασχολείσαι με κάτι με πάθος ή απλά με συνέπεια.

Η επιλογή της Α.Σ.Ο.Ε.Ε. και των οικονομικών σπουδών ήταν μια λογική απόφαση την εποχή εκείνη, που θα μου άνοιγε ποικιλία δυνατοτήτων στον κόσμο των επιχειρήσεων και πράγματι είναι ένα εξαιρετικό πρώτο πτυχίο. Άφησα πίσω μου την κρυφή κλίση προς την τέχνη και την αρχιτεκτονική και μόνο αρκετά χρόνια αργότερα αποτόλμησα την προετοιμασία και τις εξετάσεις στην ΑΣΚΤ. Η διαφορά από τα πρώτα χρόνια των σπουδών μου ήταν συνταρακτική. Θυμάμαι με πόση ανυπομονησία έβρισκα τον χρόνο για να διαβάσω κάτι σχετικό με την τέχνη, να δω μια έκθεση, να σκιτσάρω και να κάνω έργο μια ιδέα.

Αυτό που προέκυψε όμως όταν ασχολήθηκα επαγγελματικά με την τέχνη είναι ένα κράμα και των δύο. Διότι και η τέχνη απαιτεί, εκτός από την έμπνευση και ίσως κάποια δεξιοτεχνία, οργάνωση, πειθαρχία, ειδικές γνώσεις σε πολλούς τομείς και πολλή δουλειά φυσικά.

Αντιλαμβανόμαστε ότι η θεματολογία των έργων σας αντικατοπτρίζει σύγχρονους κοινωνικούς προβληματισμούς, όπως για παράδειγμα η διττή χρήση του φαρμάκου κλπ. Εκτός από το concept «φάρμακο», ποιοι άλλοι κοινωνικοί προβληματισμοί σας εμπνέουν; 

Το φάρμακο αποτελεί την «ομπρέλα» του εικαστικού μου έργου και πολύ συχνά το κεντρικό θέμα μου, αλλά επίσης συχνά γίνεται το όχημα για να μιλήσω και για άλλα κοινωνικά προβλήματα.

Το φάρμακο αυτό καθ’ εαυτό μόνο θετικά μπορεί να το δει κανείς και η ανακάλυψη κάποιων φαρμάκων όπως των αντιβιοτικών άλλαξαν την ροή της ιστορίας προς το καλύτερο (σειρά έργων βιτρό). Η υπερκατανάλωση φαρμάκων όμως και το κόστος του να «παραμένεις υγιής» αποτελούν ζητήματα που με προβληματίζουν και αποτυπώνονται σε κάποια έργα μου, όπως στις φωτογραφίες με τίτλο “Pill candies”  και στην εγκατάσταση/γλυπτό με τίτλο “Breathing Booth & The Cost of Breathing”. Το moto “stay safe” που προβλήθηκε ιδιαίτερα στην περίοδο της πανδημίας ήταν σαφώς το σωστό γιατί έσωσε ζωές, που ήταν και είναι το σημαντικότερο ζητούμενο. Συνοδεύτηκε, όμως, εκτός από την κοινωνική απομόνωση, από υπερκατανάλωση μασκών, πλαστικών γαντιών, αντισηπτικών υγρών, self test και άλλων ειδών φαρμακείου με μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος.

Στο μεγαλύτερο μέρος των έργων μου χρησιμοποιώ υλικά που σχετίζονται με το φάρμακο και τη συσκευασία του, που δεν είναι βιοδιασπώμενα ή δεν πρέπει να απορρίπτονται και να απορροφούνται από το περιβάλλον. Έμμεσα λοιπόν κάνω μια ανακύκλωση και επανάχρηση (upcycling) αυτών των υλικών σε μικρή κλίμακα βέβαια, αλλά ελπίζω πως τα έργα μου μεταφέρουν και αυτό το μήνυμα ανάμεσα μεταξύ άλλων.

Ο ηλικιακός και σωματικός ρατσισμός που βασανίζει τον σημερινό άνθρωπο περισσότερο από ποτέ λόγω των δυνατοτήτων της επιστήμης είναι επίσης θέματα στα οποία αναφέρονται τα έργα μου “YOUTH”, “Viagra Portrait”, “Amour or Slimming Dress”. Επίσης, το φάρμακο ως εύκολη και γρήγορη αντιμετώπιση διάφορων προβλημάτων χωρίς οριστική λύση τους και περιορισμό των «κακών συνηθειών μας» ή την αλλαγή του τρόπου σκέψης και ζωής μας θίγονται στα έργα με τίτλο “CHANGE”, που είναι ένας πραγματικός σταυρός φαρμακείου με δικό μου ψηφιακό μήνυμα και “Armour or Flapper Dress and Go On With your Bad Habits”, ένα φόρεμα/πανοπλία μου θίγει το θέμα του καπνίσματος και της ΧΑΠ.

Αναζητήσεις που σχετίζονται με τη θρησκεία ως φάρμακο και το φάρμακο ως θρησκεία και την διττή όψη και των δύο, την επιστροφή στις ρίζες μας ως φάρμακο, το εφήμερο της ανθρώπινης ύπαρξης παρά την ευρεία χρήση φαρμάκων θίγονται σε αρκετά έργα μου όπως τα Βιτρό και εγκαταστάσεις με αυτά όπως το “Remedy or Poison”, τα ψηφιδωτά με πραγματικά χάπια “Omphalio” και “Pillow”, το βίντεο “Dissolution”.

Πέγκυ Κλιάφα, Εγκατάσταση, 6η Biennale Θεσσαλονίκης

Έχετε ασχοληθεί με έργα μεγάλων διαστάσεων και εγκαταστάσεις. Έχουμε ξεχωρίσει την εγκατάσταση στους Αμπελώνες στο Μέτσοβο στο πλαίσιο της έκθεσης με τίτλο «Μεταμορφώσεις της ύλης». Θα θέλατε να αναφερθείτε σε αυτήν;

Το Μουσείο Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο σε συνεργασία με την επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Δρ. Λίνα Τσίκουτα-Δεϊμέζη, μου πρότειναν παράλληλα με μια 3-ατομική έκθεση που έγινε μέσα στο Μουσείο να πραγματοποιήσω και ένα μεγάλο έργο εξωτερικού χώρου, που τοποθετήθηκε στους Αμπελώνες του Ιδρύματος. Το θέμα που δόθηκε σε εμένα και στους άλλους δύο καλλιτέχνες της έκθεσης – Μ. Κατζουράκη και Β. Γεροδήμο – ήταν ο συγκεκριμένος τόπος (site specific) και οι έννοιες «Φόβος», «Όραμα», «Ελπίδα».

Το έργο μου με τίτλο “Templo” συνδέει τις παραπάνω έννοιες με τον τόπο, με την Άμπελο και τον Οίνο, καθώς γνωρίζουμε τη θεοποίηση της αμπέλου από την αρχαιότητα, από το Διόνυσο/Βάκχο μέχρι τον Χριστιανισμό («Εγώ ειμί η άμπελος και υμείς τα κλήματα»). Ο τίτλος αυτός παραπέμπει στον ναό γενικότερα, αλλά και στο τέμπλο των εκκλησιών, το οποίο συχνά κοσμούν ανάγλυφα κλαδιά αμπέλου και σταφύλια. Η ιδέα μου ήταν να γίνει μια λιτή, αφαιρετική, μινιμαλιστική κατασκευή γλυπτού/εγκατάστασης, που να παραπέμπει σε τέμπλο και όπου η άμπελος και τα σταφύλια δεν θα είναι ψεύτικα και ανάγλυφα, αλλά αληθινά και θα φαίνονται πίσω και γύρω από το διαμπερές του έργου ή θα καθρεφτίζονται μέσα σε αυτό.

Το έργο, που αρθρώθηκε από κάθετες και οριζόντιες σιδηρόβεργες οπλισμού και φύλλα αλουμινίου στην όψη του, σε ένα σχήμα με κενά και πλήρη, θυμίζει έργο γεωμετρικής αφαίρεσης (Mondrian). Σε επίπεδο αισθητικής και περιεχομένου σχετίζεται με τον μοντερνισμό και τη Θεοσοφία – Φιλοσοφία. Τα φύλλα αλουμινίου δε, λειτουργούν ως καθρέφτες, αντανακλώντας τα αμπέλια και το πρόσωπο του θεατή, παραπέμποντας στο ρόλο του καθρέφτη στην Ιστορία της Τέχνης, στη Φιλοσοφία (Πλάτωνα) και παροτρύνοντας για ενδοσκόπηση και αυτογνωσία. Τέλος, τόσο στο σχήμα, όσο και στα υλικά του έργου βρίσκει κανείς αναφορές στα αρχέτυπα και τις καλύβες της περιοχής και άλλων περιοχών της Ελλάδας.

Πέγκυ Κλιάφα, “Armory Square”, “Armory Shield” και “Change” 

Ποια άλλα έργα σας  ξεχωρίζετε και για ποιους λόγους;

Ένα άλλο έργο μου που ξεχωρίζω είναι το γλυπτό/εγκατάσταση με τίτλο “Breathing Booth and The Cost of Breathing”, που εκτέθηκε στο ΕΜΣΤ (Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης) στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια της Documenta 14, τον Ιούλιο του 2017. Το έργο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του event “Combat Breathing” που επιμελήθηκε η Δρ. Σωζήτα Γκουντούνα.

Πρόκειται για μια ουτοπική τότε πρόταση τοποθέτησης «Θαλάμων Αναπνοής»/ ”Breathing Booths” (σαν τηλεφωνικούς θαλάμους), στα κέντρα των πόλεων. Στο έργο μου, που ήταν η υλοποίηση ενός τέτοιου Θαλάμου, μπορούσε να μπει κάποιος, να καθίσει, ώστε να ξεκουραστεί και να εισπνεύσει οξυγόνο, που δινόταν δωρεάν από συσκευή οξυγόνου με ανάλογες μάσκες. Υπήρχε επίσης μέσα Αυτόματος Πωλητής/γλυπτό, από τον οποίο μπορούσε κανείς να αγοράσει τις πλαστικές μάσκες και εισπνεόμενα φάρμακα (διαφανή γλυπτά) για την αντιμετώπιση προβλημάτων δύσπνοιας και διάφορων αναπνευστικών παθήσεων, που ταλαιπωρούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού παγκοσμίως.

Από την έναρξη της πανδημίας λαμβάνω μηνύματα πως το έργο υπήρξε προφητικό της σημερινής εποχής. Ιδιαίτερα επίκαιρο μου φάνηκε όταν διάβασα στην αρχή της κρίσης αυτής ότι ο γνωστός συλλέκτης Adrian Cheng κατασκεύαζε Face Mask Vending Machines για να διανείμει δωρεάν μάσκες σε όλο το Hong Kong. Και πράγματι, αναρωτιέται κανείς για το «κόστος» της αναπνοής (κυριολεκτικά και μεταφορικά) βλέποντας αυτή την υπερκατανάλωση στις μάσκες, την αδυναμία ανακύκλωσής τους, την απόλυτη ανάγκη για μηχανική παροχή οξυγόνου και την δοκιμή και λήψη τόσων φαρμάκων εδώ και δυο χρόνια.

Επίσης, ένα έργο που ξεχωρίζω είναι η εγκατάσταση που εκτέθηκε στην 6η Biennale Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης με τίτλο “Imagined Homes”. Αποτελείται από τέσσερα βιτρό μεγάλων διαστάσεων σε μια σύνθεση που θυμίζει μεγάλο κύβο και ένα εσωτερικό φως. Η ιδιαιτερότητα εδώ είναι η αντικατάσταση των παραδοσιακών έγχρωμων θρησκευτικών παραστάσεων των «γοτθικών» βιτρό με μοτίβα από συσκευασίες χαπιών (blister). Η διαφάνεια των συσκευασιών αυτών στα σημεία που έχουν αφαιρεθεί τα χάπια επιτρέπει στο φως να τα διαπερνά και να αντανακλά στους τοίχους, που περιβάλλουν το έργο, σχήματα που θυμίζουν καλειδοσκόπια. Αναφέρω ένα απόσπασμα από τον κατάλογο της Biennale και των επιμελητών της, που το περιγράφει:

«… Οι χρησιμοποιημένες συσκευασίες μετατρέπονται σε περίτεχνες και εντυπωσιακές συνθέσεις με την καθοριστική επέμβαση του τεχνητού, καθαρού και ζεστού φωτός που διαπερνά τη διάφανη υφή τους, και ορίζουν τόπους ιερούς, χώρους υπερβατικούς, όπου μπορείς να απομονωθείς, να συνδεθείς με τις απόμακρες πλευρές του εαυτού σου, να επικοινωνήσεις με το θείο…». 

Και πράγματι ζούμε μοναδικές στιγμές στην ιστορία, θεοποίησης του φαρμάκου σε προσωπικό και πανανθρώπινο επίπεδο από την έναρξη αυτής της πανδημίας.

Πέγκυ Κλιάφα, Remedy or Poison

 

Η εικαστική έκφραση δεν έχει όρια και δεν δέχεται περιορισμούς

-Μεγάλα βιτρό/κατασκευές, assemblages, ζωγραφική, γλυπτά, βίντεο και ταπετσαρίες τοίχου. Έχετε εκφραστεί με διαφορετικά μέσα. Μιλήστε μας γι’ αυτά και για το αν η χρήση διαφορετικών μέσων σας βοηθάει να εξελίσσεστε ως καλλιτέχνης.

Οι εικαστικοί από τον μοντερνισμό και μετά, αλλά κυρίως μέσα στη σύγχρονη τέχνη εκφράζονται με διάφορα εικαστικά μέσα. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που κάποιος είναι μόνο ζωγράφος ή μόνο γλύπτης και εξελίσσει την τέχνη του μέσα στο ίδιο μέσο. Προσωπικά δεν μπορώ να περιορίζομαι ως προς αυτό αλλά προσπαθώ να εκφράζω την κάθε ιδέα, άποψη, προβληματισμό με το μέσο που αισθάνομαι πως την εκφράζει καλύτερα.

Επίσης, το φάρμακο ως θέμα και ως υλικό – χάπια, συσκευασία, μπουκαλάκια κλπ –  προσφέρει ατελείωτες ιδέες και δυνατότητες. Η αλήθεια είναι πως το πρώτο έργο μου πάνω στο θέμα ήταν ζωγραφικό. Ήταν το πρώτο «Πορτραίτο Χαπιού» και προέκυψε βλέποντας μια διαφήμιση χαπιών σε περιοδικό, που με προβλημάτισε σχετικά με το αν πρέπει να διαφημίζονται τα φάρμακα. Ακολούθησαν πολλά πορτραίτα χαπιών με μπαρόκ κορνίζες καθώς και ακουαρέλες φαρμακευτικών φυτών. Κάποια από αυτά τα φυτά έγιναν το θέμα ταπετσαρίας τοίχου.

Στη συνέχεια άρχισα να πειραματίζομαι με τα blister (καρτέλες χαπιών) τόσο από αλουμίνιο όσο και  με εκείνα με διαφάνεια. Οι διαφανείς οπές που δημιουργούνται όταν αφαιρούνται τα χάπια μου θύμισαν αμέσως βιτρό εκκλησιών και ήταν η αφετηρία για τη δημιουργία μιας σειράς έργων που συνέδεε την θρησκεία με το φάρμακο, με την ιστορική και την διαχρονική τους σχέση. Ενώ οι καρτέλες χαπιών από αλουμίνιο με την έντονη ανάγλυφη μορφή τους (μικρά γλυπτά από μόνα τους) γέννησαν μια σειρά assemblages, έργων γεωμετρικής αφαίρεσης στις δύο και στις τρεις διαστάσεις με τον τίτλο Armory. Τετράγωνα, ρόμβοι, στρογγυλές ασπίδες, φορέματα-πανοπλίες, κολώνες, πόρτες, όλα «ντυμένα» με τις μεταλλικές συσκευασίες παίρνουν μια άλλη διάσταση και υλικότητα. Το δε φύλλο αλουμινίου που καλύπτει την πίσω όψη των καρτελών αυτών αποτέλεσε το υλικό μου για την δημιουργία σειράς έργων με θέμα τα βακτήρια και τους μικροοργανισμούς και τα ευφάνταστα σχήματα που παίρνουν στο μικροσκόπιο.

Τα ίδια τα χάπια χρησιμοποιήθηκαν από την πρώτη στιγμή ως ψηφίδες σε σειρά ψηφιδωτών που εμπνεύστηκα κυρίως από την ελληνική παράδοση και τη θρησκεία. Ενώ οι άδειες διαφανείς κάψουλες ζελατίνης που θυμίζουν μικρά κρύσταλλα από μακριά έγιναν η πρώτη ύλη για τη δημιουργία πολυελαίων. Τέλος, τα αναβράζοντα δισκία σαν «τουβλάκια» με βοήθησαν να χτίσω ένα γλυπτό που αναπαριστούσε μια ανθρώπινη φιγούρα και τι πιο φυσικό να τοποθετηθεί αυτό μέσα στο νερό, να διαλυθεί και η όλη διαδικασία να αποτυπωθεί σε βίντεο. Ένα βίντεο με θέμα το εφήμερο και αυτοκαταστροφικό της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν είμαι σίγουρη μερικές φορές αν επιλέγω εγώ τα διαφορετικά εικαστικά μέσα ή με στρέφουν τα ίδια τα υλικά και τα νοήματα προς αυτά.

Πέγκυ Κλιάφα, “Dance”, Εγκατάσταση με 3 πανοπλίες/φορέματα κρεμασμένα από ιατρικά στατώ

-Μελλοντικά σχέδια

Τα μελλοντικά μου σχέδια περιλαμβάνουν μια ατομική έκθεση και άμεσα μια σειρά ομαδικών εκθέσεων που ξεκίνησαν ήδη και είμαι ενθουσιασμένη που ο χώρος της τέχνης ξεκινά πάλι να κινείται τόσο δυναμικά.

Από τις 31 Μαρτίου συμμετέχω σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ομαδική έκθεση στη γκαλερί Λόλα Νικολάου στη Θεσσαλονίκη με το έργο μου “Armour/Dress – Heartbeat” ανάμεσα σε εξαιρετικά έργα και καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Στις 19 Απριλίου ξεκινά η ομαδική έκθεση που οργανώνει και επιμελείται η Χλόη Ακριθάκη στη Gallery 7, στην Αθήνα με τίτλο «Ο Αφρός των Ημερών». Η έκθεση θα παρουσιάζει έργα με θέμα το λουλούδι και αντλεί έμπνευση από το βιβλίο του Boris Vian καθώς και μια ομαδική που είχε οργανώσει το 1990 στην ίδια γκαλερί και με το ίδιο θέμα ο πατέρας της, Αλέξης Ακριθάκης. Το έργο μου που θα εκτεθεί εκεί είναι η εγκατάσταση “Nature is Innocent”, που αποτελείται από ταπετσαρία τοίχου και δύο ακουαρέλες με θέμα τα «φαρμακευτικά φυτά» “Opium” και “Marijuana”.

Στις 6 Μαΐου θα συμμετάσχω στην ιδιαίτερη έκθεση με τίτλο “The Root”, που θα γίνει στον χώρο Amphicar Studio, την οποία επιμελείται η Φωτεινή Βεργίδου, ενώ στις 9 Ιουνίου ξεκινά στην γκαλερί ALMA-Αθήνας η πρωτότυπη έκθεση “Love me Tender – Elvis Presley” σε επιμέλεια Στέφανου Τσιτσόπουλου και εξαιρετικές συμμετοχές, η οποία θα μεταφερθεί και στη Θεσσαλονίκη (γκαλερί Λόλα Νικολάου) τον Σεπτέμβριο.

Στις 9 Ιουλίου θα λάβω μέρος στην πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση “True Blue”, με άλλες τέσσερεις σημαντικές εικαστικούς και φίλες (Χ. Ακριθάκη, Ν. Καρακοστάνογλου, Μ. Λούρμπα και Ε. Χαλιορή) στη γκαλερί Studio 265, της Άννας Κοντολέων στην Πάρο και σε επιμέλεια Αλέξιου Παπαζαχαρία.

Τέλος, τον Σεπτέμβριο, εκτός από την έκθεση στην γκαλερί Λόλα Νικολάου, θα συμμετάσχω με μεγάλη χαρά και στην ομαδική έκθεση με τίτλο “The Fall”, στο Μιλάνο, που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Albert Camus και την οποία επιμελείται ο Sabino Frassa, διευθυντής του μη κερδοσκοπικού οργανισμού τέχνης Cramum.

Επανερχόμαστε σε κανονικούς ρυθμούς με ενδιαφέρουσες εκθέσεις, που επιτέλους μπορούμε να επισκεφθούμε από κοντά, γιατί η σύγχρονη τέχνη είναι βιωματική και η φυσική παρουσία προσφέρει μια διαφορετική εμπειρία στην θέαση των έργων τέχνης.

Πέγκυ Κλιάφα, “Pillow I”, Ψηφιδωτό με πραγματικά χάπια

 

Φωτογραφίες: Χρήστος Φιλιππούσης